Làm lên hay làm nên — đâu mới là cách viết chuẩn xác theo quy chuẩn ngôn ngữ tiếng Việt hiện nay? Không ít người vẫn nhầm lẫn khi gặp cặp từ này. Câu trả lời đúng là làm nên. Hãy cùng Tạp chí khoa học Việt Nam trực tuyến (VJOL) khám phá lý do vì sao sự nhầm lẫn này lại phổ biến đến thế!
Làm lên hay làm nên đúng chính tả?
Làm nên là cách viết đúng chính tả để diễn tả việc tạo ra, thực hiện thành công hoặc đạt được một thành tựu, kết quả nào đó thông qua nỗ lực và công sức. Từ này được ghi nhận chính thức trong các từ điển tiếng Việt và được sử dụng phổ biến trong giao tiếp hàng ngày.
Nguyên nhân gây nhầm lẫn chủ yếu đến từ sự tương đồng về âm thanh giữa “nên” và “lên”. Việc phát âm không rõ ràng hoặc viết nhanh khiến nhiều người nhầm lẫn âm cuối, dẫn đến cách viết sai “làm lên”.
Làm lên nghĩa là gì?
Nhiều người hiểu nhầm “làm lên” là một từ có nghĩa, thực chất đây là cách viết sai của “làm nên”. Người dùng thường lầm tưởng đây là biến thể được chấp nhận do cách phát âm tương tự và sự liên tưởng với từ “lên”.
Theo chuẩn tiếng Việt, “làm lên” không có ý nghĩa cụ thể và không được ghi nhận trong từ điển chính thức với nghĩa tạo ra thành công. Việc sử dụng cách viết này thường xuất phát từ lỗi chính tả do nhầm lẫn âm cuối “nên” thành “lên”.
Làm nên nghĩa là gì?
Làm nên có nghĩa là tạo ra, thực hiện thành công, đạt được một thành tựu hoặc kết quả tích cực thông qua sự nỗ lực, cố gắng và làm việc chăm chỉ. Từ này được dùng để miêu tả quá trình đạt được thành công.
Trong ngữ cảnh sự nghiệp và thành công, “làm nên” thường được dùng để chỉ việc đạt thành tựu. Ví dụ: “Anh ấy làm nên tên tuổi trong lĩnh vực kinh doanh” có nghĩa là đạt được danh tiếng và thành công trong công việc.
Trong hoàn cảnh tạo ra kết quả, “làm nên” mang ý nghĩa hoàn thành xuất sắc. Ví dụ: “Cô ấy làm nên một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời” ám chỉ việc tạo ra một sản phẩm có chất lượng cao.
Về nguồn gốc, “làm nên” được cấu tạo từ “làm” (thực hiện, tạo ra) và “nên” (thành, trở thành). Kết hợp lại tạo thành nghĩa tổng thể là thực hiện để trở thành, đạt được kết quả.
Ví dụ về cụm từ làm nên:
- Làm nên tên tuổi trong nghề.
- Anh ấy làm nên thương hiệu cá nhân.
- Làm nên thành công nhờ kiên trì.
- Cô ấy làm nên điều kỳ diệu.
- Cần nỗ lực để làm nên sự nghiệp.
- Phải có tài năng để làm nên tên.
- Làm nên thay đổi tích cực.
- Biết cách làm nên khác biệt.
- Làm nên ước mơ từ nhỏ.
Hiểu đúng nghĩa “làm nên” sẽ giúp bạn check chính tả tiếng Việt từ này chính xác khi miêu tả thành tựu. Đây là từ mang tính tích cực, thể hiện quá trình nỗ lực để đạt được kết quả mong muốn.
Bảng so sánh làm nên và làm lên
Yếu tố Làm nên Làm lên Phát âm /laːm nən/ /laːm lən/ (phát âm tương tự) Ý nghĩa Tạo ra, thực hiện thành công Không có nghĩa (lỗi chính tả) Từ điển Có trong từ điển chính thức Không có trong từ điển Ngữ cảnh sử dụng Miêu tả thành tựu, kết quả Không nên sử dụng Nguồn gốc từ vựng Từ ghép: làm + nên Lỗi do nhầm lẫn âm cuối Thuộc loại Động từ Không xác định (lỗi chính tả)
Phương pháp ghi nhớ làm nên đúng và nhanh gọn
Để ghi nhớ cách viết đúng “làm nên”, bạn cần phân biệt rõ âm “nên” với “lên” và hiểu rõ cấu trúc từ ghép. Điều này giúp bạn sử dụng từ chính xác khi miêu tả thành công.
- Phương pháp ngữ cảnh: Ghi nhớ “làm nên” qua cụm “làm nên tên tuổi” – liên tưởng đến việc tạo ra danh tiếng và thành công. Âm “nên” giống “nên người”, “thành nên” để nhớ cách viết đúng.
- Phương pháp so sánh từ gốc: “Làm” có nghĩa thực hiện, tạo ra, “nên” có nghĩa thành, trở thành. Nhớ cấu trúc: làm + nên = làm nên (thực hiện để trở thành).
- Phương pháp từ điển: Tra cứu từ điển sẽ thấy chỉ có “làm nên” là chính thức. Cách viết “làm lên” không tồn tại trong từ điển tiếng Việt.
- Mẹo phân biệt âm cuối: Nhớ “nên” có âm “n” giống “nên người”, “thành nên” – đều liên quan đến việc trở thành, đạt được. “Làm nên” là làm để trở thành thành công.
Xem thêm:
- Khủy tay hay khuỷu tay đúng chính tả? Nghĩa là gì?
- Cá nục hay cá lục là đúng chính tả? Cách dùng từ chuẩn
Tổng kết
“Làm nên” là cách viết chính xác có nghĩa tạo ra và đạt được thành công thông qua nỗ lực. Nguyên nhân gây nhầm lẫn với “làm lên” do phát âm không rõ ràng giữa âm cuối. Cách nhớ đơn giản: “làm nên” có âm cuối “nên” giống “thành nên”, thể hiện việc thực hiện để trở thành và đạt được kết quả mong muốn.
