Mỗi năm, chu kỳ tự nhiên của Trái đất được chia thành 24 tiết khí quen thuộc trong đời sống Á Đông, gồm: Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập, Xuân phân, Thanh minh, Cốc vũ, Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử, Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn lộ, Sương giáng, Lập đông, Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn và Đại hàn.
Trong đó, Đông chí là một dấu mốc đặc biệt, đánh dấu thời điểm Mặt trời đi đến vị trí xa nhất về phía nam của xích đạo thiên văn.
Đông chí là gì?
Đông chí hay Tiết Đông chí là một trong 24 tiết khí theo lịch Trung Quốc cổ đại, khởi đầu bằng điểm giữa của mùa đông, được coi là một bước ngoặt quan trọng trong chu trình thiên nhiên, tượng trưng cho sự kết thúc chu kỳ tối tăm và sự bắt đầu của ánh sáng.
Đông chíthường bắt đầu vào khoảng ngày 21 hoặc 22 tháng 12 Dương lịch (sau tiết Đại tuyết) và kết thúc vào khoảng ngày 5 hoặc 6 tháng 01 của năm sau, trước khi tiết Tiểu hàn bắt đầu.
Ngày đông chí là ngày chứa điểm đông chí tính theo múi giờ địa phương, trong ngày Đông chí, ở Bắc Bán cầu xảy ra hiện tượng ngày ngắn và đêm dài nhất trong năm. Nguyên nhân là do trục Trái Đất nghiêng xa Mặt Trời ở bán cầu Bắc, khiến ánh sáng Mặt Trời chiếu đến khu vực này trong thời gian ngắn hơn.
Ngược lại, tại Nam Bán cầu, trục Trái Đất nghiêng gần Mặt Trời hơn, dẫn đến hiện tượng ngày dài và đêm ngắn nhất trong năm. Đây là kết quả của sự nghiêng trục Trái Đất và quỹ đạo hình elip của hành tinh quanh Mặt Trời, tạo nên sự khác biệt rõ rệt về độ dài ngày đêm giữa hai bán cầu trong cùng thời điểm.
Ở nhiều nền văn hóa, Đông chí mang ý nghĩa đặc biệt, không chỉ là sự kiện thiên văn mà còn là dịp để tổ chức các hoạt động và lễ hội mừng mùa đông, thể hiện sự gắn kết với tự nhiên, tôn vinh sự chuyển giao và khởi đầu mới.
Ngày Đông chí 2025 là ngày nào?
Về mặt thiên văn, tiết Đông chí mở ra giai đoạn ngày ngắn đêm dài nhất trong năm ở Bắc bán cầu. Tiết Đông chí thường rơi vào ngày 21 hoặc 22/12 Dương lịch, ngay sau tiết Đại tuyết và kết thúc vào khoảng 5 – 6/1 năm sau, trước khi bước sang tiết Tiểu hàn.
Ngày Đông chí là ngày đầu tiên của tiết Đông chí. Theo lịch vạn niên, ngày Đông chí 2025 rơi vào Chủ nhật 21/12 (tức 2/11 Âm lịch). Tiết Đông chí năm 2025 kéo dài đến 5/1/2026, là thời điểm báo hiệu mùa đông đạt đỉnh tại Bắc bán cầu, mang đến những chuyển biến thời tiết rõ rệt và ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống sinh hoạt.
Ngày Đông chí 2025 rơi vào Chủ nhật 21/12.
Đông chí không chỉ là mốc ngày ngắn đêm dài nhất, mà còn đánh dấu bước chuyển sang mùa đông rõ rệt nhất trong năm. Lúc này, Mặt trời xuất hiện ở vị trí thấp nhất trên bầu trời khu vực Bắc bán cầu và nằm xa nhất về phía nam so với Trái đất.
Đối lập với Đông chí là Hạ chí, ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm, báo hiệu mùa hè. Vì đặc điểm chuyển động của Trái đất quanh Mặt trời, nên khi Bắc bán cầu bước vào Đông chí, thì Nam bán cầu đồng thời trải qua Hạ chí.
Đến gần khu vực Bắc Cực, tình trạng thiếu ánh sáng càng trở nên rõ nét hơn. Tuy nhiên, đây cũng là nơi vốn có đặc trưng ngày ngắn đêm dài quanh năm, nên thời điểm Đông chí không tạo ra biến động quá lớn như các khu vực phía nam.
Tại Việt Nam, Đông chí thường trùng với đợt rét đậm, rét hại của mùa đông. Nhiệt độ giảm sâu đáng kể, đặc biệt ở các vùng núi phía Bắc. Do đó, đây là thời điểm người dân, đặc biệt là nông dân, phải chủ động bảo vệ mùa màng, che chắn chuồng trại, giữ ấm vật nuôi để tránh thiệt hại do thời tiết khắc nghiệt. Đông chí cũng đánh dấu giai đoạn kết thúc mùa màng, thời điểm chuẩn bị bước sang năm mới.
LP (tổng hợp)
