Chúng tôi xin giới thiệu bài Công thức hóa học của cơm là gì? được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Khoa học tự nhiên phân môn Hóa học. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.
Công thức hóa học của cơm là gì?
A. (C6H10O5)n
B. C5H8O2
C. C6H12O6
D. (C3H8O2)n
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Đáp án đúng A. (C6H10O5)n
1. Tinh bột là gì?
Tinh bột hay chất đường bột còn gọi là Carbohydrate (Carb). Tinh bột được thực vật tạo ra trong tự nhiên như các loại quả, rau củ như ngũ cốc. Tinh bột cùng với protein và chất béo là một thành phần quan trọng bậc nhất trong chế độ dinh dưỡng của chúng ta và nhiều loài động vật.
2. Tính chất vật lí của tinh bột
Tinh bột là chất rắn màu trắng, hầu như không tan trong nước lạnh, tan một phần trong nước nóng tạo thành hồ tinh bột. Tinh bột có nhiều trong các loại hạt (gạo, ngô, đậu, …), quả (chuối xanh…).
3. Tính chất hóa học của tinh bột
Tinh bột có hai phản ứng hóa học cơ bản tiêu biểu nhất:
+ Thủy phân trong môi trường acid. Sau phản ứng thu được dung dịch có khả năng tráng bạc:
(C6H10O5)n + nH2O 
(overset{H^{+},t^{o} }{rightarrow}) nC6H12O6
Tinh bột cũng bị thuỷ phân nhờ các enzyme trong quá trình tiêu hoá thành dextrin (C6H10O5)x (x < n), maltose và thành glucose.
+ Tác dụng với dung dịch iot. Đây chính là phản ứng đặc trưng nhất của tinh bột
Hồ tinh bột + dung dịch iot (I2) → hợp chất màu xanh tím
+ Khi đun nóng, hợp chất màu xanh tím ấy sẽ bị mất đi, tuy nhiên nếu để nguội màu xanh tím sẽ xuất hiện lại.
4. Vai trò của tinh bột đối với con người
- Tinh bột đóng một vai trò rất quan trọng đối với cơ thể con người, đặc biệt là trong việc cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể.
- Tinh bột, trải qua nhiều bước trong quá trình tiêu hóa, cuối cùng tạo thành glucose. Đây là nguồn cung cấp năng lượng chính cho tế bào hay còn gọi là nguồn nhiên liệu của tế bào. Sau đó, nó sẽ theo máu đi tới các tế bào trong cơ thể. Glucose được sử dụng để cung cấp năng lượng cho tất cả các chức năng trong cơ thể, đặc biệt là đối với những hoạt động của não bộ và hệ thần kinh. Do đó, vai trò của tinh bột đối với cơ thể chính là cung cấp năng lượng. Hầu hết calo của bạn đến từ chất dinh dưỡng đa lượng này.
- Đây là nguồn cung cấp năng lượng cho hoạt động của cơ thể
- Tuy nhiên, không phải tinh bột nào cũng giống nhau. Có sự khác biệt lớn về ảnh hưởng đến sức khỏe của các loại tinh bột khác nhau. Vì vậy, tất cả chúng không thể được gộp thành một nhóm. Thông thường, tinh bột được phân loại là “đơn giản” và “phức tạp”.
- Tinh bột phức tạp được tìm thấy trong tất cả các loại thực phẩm chưa qua chế biến, bao gồm trái cây, rau, các loại đậu và ngũ cốc
- Tinh bột đơn giản bao gồm đường, tinh bột đã được tinh chế, tước bỏ chất xơ và chất dinh dưỡng tự nhiên của chúng.
5. Ứng dụng của tinh bột
- Ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm: Dùng làm phụ gia cho công nghiệp bánh kẹo, đồ hộp.
- Trong xây dựng: Tinh bột được dùng làm chất gắn kết bê tông, tăng tính liên kết cho đất sét, đá vôi, dùng làm keo dính gỗ, phụ gia sản xuất ván ép, phụ gia cho sơn.
- Ứng dụng trong công nghiệp mỹ phẩm và dược phẩm: Tinh bột được dùng làm phấn tẩy trắng, đồ trang điểm, phụ gia cho xà phòng, kem thoa mặt, tá dược.
- Ứng dụng trong công nghiệp khai khoáng: Tinh bột được dùng làm phụ gia cho tuyển nổi khoáng sản, dung dịch nhũ tương trong dung dịch khoan dầu khí.
- Ứng dụng cho công nghiệp giấy: Tinh bột được dùng để chế tạo chất phủ bề mặt, thành phần nguyên liệu giấy không tro, các sản phẩm tã giấy cho trẻ em.
- Ứng dụng trong công nghiệp dệt: Tinh bột dùng trong hồ vải sợi, in.
- Ứng dụng trong nông nghiệp: Dùng làm chất trương nở, giữ ẩm cho đất và cây trồng chống lại hạn hán.
- Các ứng dụng khác: Tinh bột được dùng làm màng plastic phân huỷ sinh học, pin khô, thuộc da, keo nóng chảy, chất gắn, khuôn đúc, phụ gia nung kết kim loại.
6. Một số lưu ý cần biết khi dùng tinh bột
- Tinh bột cũng được chia thành 2 loại: tinh bột xấu và tinh bột tốt. Không phải bất cứ tinh bột nào cũng an toàn, và cung cấp chất tốt đến sức khỏe chúng ta. Theo nghiên cứu, tinh bột phức tạp sẽ tốt hơn tinh bột đơn giản.
- Vì tinh bột phức tạp tốn thời gian nhiều để có thể chuyển hóa thành glucozo cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. Nên tinh bột phức tạp ít có khả năng gây tăng đột biến lượng đường trong máu. Tinh bột đơn giản thì sẽ ngược lại, chúng gây tăng tỉ lệ đột biến đường trong máu, dễ tăng cân, béo phì và mắc bệnh tiểu đường.
- Đó cũng giải tích lý do tại sao ăn những đồ ăn nhanh (khoai tây chiên, hamburger) lại nguy hại, dễ mắc căn bệnh béo phì, tim, tiểu đường hơn những đồ ăn rau củ (khoai lang, đậu) dù ta ăn cùng lượng tinh bột có chứa như nhau? Bởi vì trong các loại đồ ăn nhanh đều gần như chứa lượng tinh bột đơn giản, ít chất dinh dưỡng. Còn rau củ hoa quả lại chứa tinh bột phức tạp. Chế độ ăn tinh bột đơn giản gây nguy hại rất nhiều đến sức khỏe con người.
- Ngoài ra cũng là lí do tại sao khi giảm cân người ta khuyến khích ăn khoai lang dù nó chứa tinh bột. Vì chúng là tinh bột phức tạp, không gây béo phì nhưng vẫn giúp chúng ta no, lâu đói và tốt cho sức khỏe, đường ruột.
7. Một số câu hỏi liên quan
Cơm rượu (hay còn gọi là rượu nếp cái) là món ăn đặc sản trong dịp lễ Tết của người Việt, được truyền lại qua những nét đặc trưng riêng về khẩu vị của từng miền. Cơm rượu được chế biến từ gạo nếp, thành phần chủ yếu là tinh bột, nấu chín thành xôi, để nguội và ủ với men thích hợp trong khoảng 3-5 ngày. Sản phẩm có mùi thơm đặc trưng, vị thanh ngọt, cay nhẹ, hơi nồng, giúp kích thích tiêu hoá, … Tuy nhiên, sử dụng nhiều có thể gây nên sự không tỉnh táo. Giải thích và viết phương trình chuyển hoá các chất trong quá trình ủ men thành cơm rượu.
Hướng dẫn trả lời
Trong gạo nếp, thành phần chủ yếu là tinh bột ((C6H10O5)n), khi ủ với men (enzyme), xảy ra các phản ứng theo phương trình hoá học sau:
(C6H10O5)n + nH2O (overset{enzyme}{rightarrow}) nC6H12O6
C6H12O6 (overset{enzyme}{rightarrow}) 2C2H5OH + 2CO2
Cơm rượu là sản phẩm của quá trình lên men tinh bột, chứa ethanol, không qua chưng cất. Vị ngọt của sản phẩm thường do có chứa đường glucose (C6H12O6). Khi ăn nhiều món ăn này có thể gây nên sự không tỉnh táo, mệt mỏi, khó thở…
